Komisja Nadzoru Finansowego KNF - zadania, zakres działań

KNF - Komisja Nadzoru Finansowego

Jednym z segmentów gospodarki o szczególnej istotności dla rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju jest rynek finansowy. Jego wyjątkowość wynika między innymi z tego, jak duży kapitał i jak wielu rozproszonych inwestorów angażuje. Nie bez znaczenia jest również wysoki stopień ryzyka, jaki charakteryzuje decyzje inwestycyjne podejmowany na tym rynku.

Wszelkie zakłócenia w jego funkcjonowaniu mogą stanowić przyczynę negatywnych konsekwencji w gospodarce. Musi być zatem odpowiednio nadzorowany. I jest to zadanie dla Komisji Nadzoru Finansowego.

Geneza powstania KNF

Komisja Nadzoru Finansowego jest jednym z centralnych organów administracji rządowej, której podstawowym zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad funkcjonującym w Polsce rynkiem finansowym. Powstała ona w wyniku integracji kolegialnych organów, które wcześniej zajmowały się tą kwestią. Proces konsolidacji kompetencji przebiegał dwuetapowo.

Pierwszy etap wiązał się z wejściem w życie w 2006 roku ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Wówczas KNF przejęła uprawnienia i zadania Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE) oraz Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG). Kolejny etap integracji nastąpił w 2008 roku, kiedy to nastąpiło przejęcie przez KNF w 2008 kompetencji Komisji Nadzoru Bankowego.

Zmiany te wynikały z chęci zrealizowania koncepcji tak zwanego nadzoru uniwersalnego i zostały wymuszone przez postępujący proces globalizacji rynków finansowych. Były konieczne dla zachowania konkurencyjności polskiego rynku finansowego na tle innych państw, w tym zwłaszcza krajów należących do Unii Europejskiej. Ponadto zapewniły większą stabilność całego systemu i bezpieczniejsze transakcje.

Skład Komisji

Działalność komisji jest nadzorowana przez Prezesa Rady Ministrów. To on powołuje Przewodniczącego KNF na pięcioletnią kadencję. Komisja jest ciałem kolegialnym. W jej skład wchodzi także dwóch zastępców przewodniczącego, którzy również są powoływani i odwoływani przez Prezesa Rady Ministrów, jednak na wniosek przewodniczącego.

W Komisji zasiada także pięciu innych członków, w tym między innymi przedstawiciel prezydenta Polski, prezes (lub członek zarządu) NBP oraz minister właściwy (lub jego przedstawiciel) do spraw gospodarki. Ich kadencja również trwa pięć lat.

Zakres działania KNF

Podstawowym zadaniem KNF jest nadzór nad rynkiem finansowym. Obejmuje on:

• nadzór bankowy,
• nadzór ubezpieczeniowy,
• nadzór emerytalny,
• nadzór nad rynkiem kapitałowym,
• nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego,
• nadzór uzupełniający nad zakładami ubezpieczeń, instytucjami kredytowymi, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi, które wchodzą w skład konglomeratów finansowych.

Komisja ma na celu zagwarantowanie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego. Czuwa nad jego stabilnością, bezpieczeństwem oraz przejrzystością. Chroni interesy uczestników rynku, zwiększając tym samym zaufanie działających na nim podmiotów i zainteresowanie potencjalnych klientów. Dba także o rozwój rynku i jego konkurencyjność na arenie międzynarodowej.

Ważnym elementem funkcjonowania KNF jest działalność promocyjna, edukacyjna oraz informacyjna. Nie bez znaczenia jest również przygotowywanie projektów ustaw z zakresu nadzoru rynku finansowego, w których Komisja ma swój udział. Organ jest odpowiedzialny za bieżące monitorowanie działalności spółek funkcjonujących na rynku finansowych.

Ponadto KNF może pełnić rolę mediatora poprzez stworzenie odpowiednich warunków, mających na celu polubowne rozstrzygnięcie sporów pomiędzy uczestnikami rynku finansowego. Zaangażowanie Komisji jest tym bardziej zasadne, jeśli spór wynika ze stosunków umownych zawartych pomiędzy podmiotami, które podlegają nadzorowi organu a odbiorcami usług przez nie świadczonych.

Aby wypełnić swe obowiązki, Komisja podejmuje uchwały, w tym postanowienia i decyzje administracyjne. Może również nakładać na spółki publiczne niewywiązujące się ze swych obowiązków informacyjnych kary pieniężne. Po analizie dokumentów przekazanych przez podmiot podlegający nadzorowi Komisji ma ona prawo zażądać nawet zawieszenia obrotu akcjami notowanymi na GPW w Warszawie.

Warto pamiętać jednak o tym, że istnieją instytucje, które nie są objęte nadzorem Komisji. Zalicza się do nich ZUS, KRUS, BFG, UFG oraz ubezpieczenia zdrowotne w NFZ. Pieczę nad nimi sprawują ministrowie poszczególnych resortów.