Czym jest kredyt? Definicja, cechy, funkcje

Analizy i statystyki ostatnich lat wyraźnie wskazują, że podstawowym źródłem dochodów banków jest kredyt. Pomijając niezwykle krótkie okresy przejściowe, jak lata 1990-1992 czy okresy wojen oraz recesji, kredyty od zawsze stanowiły podstawowy element finansowy systemu bankowego. Biorąc je jako całość i rozliczając w dłuższej perspektywie, to właśnie one zapewniały bankom największe zyski.

Powszechnie uważa się, że sytuacja w Polsce na tej płaszczyźnie będzie powoli upodabniać się do tej, jaka jest obecna w krajach zachodnich. Dlatego warto obserwować toczące się w tych krajach dyskusje, dotyczące przyszłej roli kredytu. Nie da się ukryć, że znaczenie kredytu w systemie bankowym stale rośnie i będzie się zwiększać w ciągu najbliższych lat. Rośnie zapotrzebowanie przedsiębiorstw na kredyt. Z drugiej strony, banki coraz chętniej takich pożyczek przedsiębiorstwom udzielają. Gospodarka się stabilizuje, a to sprzyja inwestycjom, które w największym stopniu są finansowane dzięki kredytom. Przeglądając statystyki widać, że w latach 1993- 2000 przeciętny udział obcego kapitału w szerokim bilansie polskich przedsiębiorstw zwiększył się o 10%, z 40% do 50%. Dodatkowo, większość tego przyrostu to kredyt.

Wielu analityków zaznacza, że w najbliższej przyszłości zmiana przepisów doprowadzi do zwiększenia liczby kredytów budowlano - mieszkaniowych, które nazywa się też hipotecznymi. Ten rodzaj pożyczki na zachodzie odgrywa olbrzymią rolę, ale w Polsce nie jest jeszcze aż tak upowszechniony.

Zasadniczą funkcją banku jest pełnienie roli pośrednika między posiadaczami kapitału, skłonnymi zrezygnować z bieżącej konsumpcji, by zwiększać jego wartość, a podmiotami, które w sposób wyraźny wykazują zapotrzebowanie na ten kapitał. Mimo stopniowego rozwijania się rynku instrumentów pochodnych, podstawowy transfer środków nadal odbywa się poprzez udzielanie kredytów. Pożyczki stanowią swoistą nature banków i zalicza się je do podstawowych produktów działalności tych podmiotów.

Definicja kredytu

Podstawowa definicja kredytu, uznawana przez leksykon bankowo-finansowy, definiuje go jako stosunek ekonomiczny, który wynika ze świadczenia przez jedną ze stron, zwaną wierzycielem lub kredytodawcą, na rzecz innej strony, czyli dłużnika lub kredytobiorcy, określonej wartości w postaci pieniądza na określonych warunkach zwrotu w późniejszym terminie. Za udostępnienie wartości w postaci pieniądza kredytobiorca wypłaca kredytodawcy należność w postaci procentu.

Cechy kredytu

Można wyodrębnić pewne cechy kredytu, które jasno wynikają z umowy kredytowej. Są nimi:

• celowość, dotyczy ona finansowania za pomocą kredytu bankowego konkretnego przedsięwzięcia,
• odpłatność, oznacza ona wynagrodzenie za użyczenie kapitału w postaci pieniądza, bank pobiera prowizję od przyznanej pożyczki oraz odsetki za jej wykorzystanie,
• zwrotność, odnosi się do zobowiązania do spłaty kwoty pożyczki wraz z kosztami dodatkowymi w ustalonym wcześniej terminie,
• zabezpieczenie, ponieważ bank wymaga zabezpieczenia pożyczki w zależności od ryzyka jakie ponosi udzielając kredytu,
• terminowość, gdyż umowa kredytu jasno określa termin spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami.

Kredyt jest produktem bankowym, który zarówno dla kredytobiorcy jak i kredytodawcy pełni niezwykle istotną rolę. Obie strony zyskują na takiej transakcji.

Funkcje kredytu

Wyróżnia się cztery podstawowe funkcje kredytu:

• funkcja emisyjna - To kreowanie pieniądza, które realizuje NBP w ramach polityki pieniężnej państwa, ale również przez kredyty udzielane przez banki komercyjne.
• funkcja dochodowa - Tę funkcję realizuje się bezpośrednio, gdy stopa procentowa danego kredytu jest niższa od stopy inflacji oraz pośrednio, jeśli kredyt wykorzystany w produkcji uruchamia mechanizm przyrostu dochodów poprzez rozwinięcie działalności wytwórczej.
• funkcja stymulacyjna - Chodzi o wykorzystanie instrumentów polityki kredytowej na kierunki rozwoju gospodarczego oraz skorzystanie z czynników produkcji, takich jak ziemia, praca i kapitał.
• funkcja restrukturyzacyjna - Chodzi o oddziaływanie na przemiany strukturalne oraz własnościowe w gospodarce.

Kredyt to podstawowy produkt bankowy. Przynosi korzyść zarówno biorcy jaki i dawcy. Wpływa to również na ponoszone ryzyko. Niekorzystna dla kredytobiorcy umowa kredytowa może skutkować utratą płynności finansowej i brakiem spłaty zobowiązania. Problemy kredytobiorcy wpływają bezpośrednio na problemy kredytodawcy, który ryzykuje swoim kapitałem, ponieważ brak spłaty zobowiązania wraz z odsetkami może również uderzyć w bank. Dlatego oba podmioty zawsze bardzo ostrożnie podchodzą do zawieranie umów kredytowych, analizują wszelkie zagrożenia i starając się współpracować tak, by skutecznie realizować tę rozciągniętą w czasie transakcję.