Motywacja a Piramida Potrzeb Maslowa

Co motywuje ludzkie zachowanie? Dlaczego potrzeba osiągnięcia celu jest w stanie zmobilizować pracownika do wysiłku? Pytania dotyczące skutecznego motywowania podwładnych pojawiają się w niewielkich firmach i dużych przedsiębiorstwach.

Świadoma kadra kierownicza zdaje sobie sprawę z korzyści jakie niesie prawidłowo wdrożony proces motywacyjny. Dzięki niemu podnosi się jakość oraz wydajność pracy, wzrasta zaangażowanie pracowników, a te czynniki wpływają na ogólny wizerunek przedsiębiorstwa. Dlatego warto dokładnie przyjrzeć się podstawom właściwej motywacji.

Według amerykańskiego psychologa humanistycznego Abrahama Maslowa, człowiek musi być motywowany do osiągania określonych potrzeb. Potrzeby te można usystematyzować w konkretne grupy i ustawić w odpowiedniej kolejności zaspokajania. Według Maslowa istnieją wartości ważniejsze i takie z których jednostka może na jakiś czas zrezygnować. Tak powstała jedna z najważniejszych teorii motywacji - hierarchia potrzeb Maslowa.

FILOZOFIA MASLOWA

W 1943 roku Abraham Maslow napisał artykuł zatytułowany "Teoria ludzkiej motywacji". Przedstawił w nim koncepcję hierarchii potrzeb. Myśl swą rozwinął później w książce "Motywacja i osobowość". Główna koncepcja piramidy potrzeb zakłada, że ludzie są zmotywowani do realizacji podstawowych potrzeb. Dopiero, gdy te wymogi uda im się zaspokoić, starają się osiągać kolejne, znacznie ambitniejsze cele.

Ówczesne szkoły myślenia, ukierunkowane na psychoanalizę oraz behawioryzm skłaniały się raczej do koncentrowania się na problematycznych zachowaniach. Maslow natomiast, zwrócił się w stronę poznawania przyczyn ludzkiego szczęścia i analizowania sposobów w jaki jednostka osiąga dany cel. Amerykański humanista wierzył, że ludzie są szczęśliwi będąc sobą, realizując się na różnych płaszczyznach, ale muszą najpierw zaspokoić podstawowe potrzeby, takie jak jedzenie, miłość, szacunek, bezpieczeństwo itp.

PIRAMIDA POTRZEB MASLOWA

Maslow wyróżnił pięć poziomów potrzeb, zwanych przez naukowców piramidą. Najniższe szczeble dotyczą potrzeb podstawowych, a cele znajdujące się najwyżej są bardziej złożone i znacznie trudniejsze do osiągnięcia.

Najniższy szczebel hierarchii, ale zarazem najszerszy stanowią potrzeby fizjologiczne. Chodzi o podstawowe, codzienne cele umożliwiające przetrwanie takie jak sen, odpowiednia temperatura, oddychanie, jedzenie, wypróżnianie, picie czy odpoczynek. Do tej grupy działań zalicza się również rozmnażanie płciowe, które jest konieczne dla przetrwania gatunku. Dopiero realizacja tych wymogów pozwala wspiąć się na kolejny poziom.

Drugie piętro zajmują potrzeby bezpieczeństwa i ochrony. Ten rodzaj wartości jest już bardziej złożony. Ludzie z natury dążą do spokoju i porządku w swoim życiu, więc zaspokojenie tych wymagań wpływa na zachowanie jednostki. Mówi się tutaj o takich celach jak stabilizacja finansowa, opieka zdrowotna, oszczędzanie, zatrudnienie czy brak poczucia zagrożenia. Potrzeby bezpieczeństwa oraz fizjologiczne są uznawane przez wielu badaczy za tak zwane wartości podstawowe, umożliwiające normalne funkcjonowanie w społeczeństwie.

Wraz ze wzrostem piramidy ludzkie wymagania ewoluują w stronę bardziej psychiczną i społeczną. Istotna staje się potrzeba miłości, przyjaźni, intymności czy przynależności do określonych grup społecznych. Trzeci poziom piramidy pozwala jednostce funkcjonować w swoim otoczeniu. Dzięki zaspokajaniu tych potrzeb dana osoba czuja się akceptowana, kochana, a przez to unika samotności, lęku czy depresji. Pozytywne emocje są w stanie napędzać jej działanie i chęć do pracy. Osobę, która realizuje się na tym poziomie hierarchii Maslowa łatwiej zmotywować.

Następnie priorytetem dla jednostki staje się czwarty poziom piramidy, czyli zyskanie szacunku i uznania. Tutaj ogromną rolę odgrywa umiejętność określania swoich potrzeb i odpowiednia ich akceptacja. Zbyt szybkie budowanie poczucia własnej wartości może prowadzić do egoizmu. Z kolei, zbyt wolne zaspokajanie tej potrzeby wywołuje poczucie niższości. Świadomość własnych oczekiwań powinna iść w parze z reakcją otoczenia, tak by jednostka otrzymała dokładnie to czego potrzebuje.

Wierzchołek piramidy zajmuje samorealizacja. Maslow podkreśla znaczenie samorealizacji w procesie wzrastania i rozwijania się w celu osiągnięcia indywidualnego potencjału. Piramida jest obrazem tego procesu, bo żeby wejść na kolejny poziom, trzeba zrealizować poprzedni. W ten sposób jednostka buduje własne życie.

POTRZEBA WZROSTU

Abraham Maslow zakładał, że potrzeby są rodzajem instynktów i odgrywają kluczową rolę w motywowaniu. Zaspokojenie wymogów znajdujących się na samym dole piramidy jest niezwykle istotne, ponieważ ich niezaspokojenie może powodować złe samopoczucie, niezadowolenie czy rezygnację. Motywowanie na tym etapie zwykle nie przynosi pożądanych efektów lub staje się działaniem krótkotrwałym.

Ogólnie przyjmuje się, że potrzeby znajdujące się na pierwszym, drugim, trzecim oraz czwartym poziomie, zaliczane są do tak zwanych potrzeb niedoboru, ponieważ wynikają z braku czegoś. Piąty poziom piramidy określa się jako potrzebę wzrostu. Potrzeba samorealizacji wynika z chęci rozwoju jako osoby, doskonalenia się, poprawianie swoich kwalifikacji. Osoba realizujące cele znajdujące się na szczycie piramidy Maslowa nie przejmuje się krytyką czy opiniami innych ludzi. Jest zmotywowana i świadoma swojej wartości. To w rozumieniu otoczenia przedsiębiorstwa kompletny pracownik, który jest w stanie realizować ambitne projekty, nie boi się wyzwań i cechuje go lojalność.

Chociaż hierarchia Maslowa odbierana jest jako sztywny schemat konkretnych wartości, to jednak jej autor zaznacza, że przyjęta kolejność realizacji danych potrzeb nie zawsze jest tak samo istotna dla wszystkich ludzi. Czasem poczucie własnej wartości staje się ważniejsze niż miłość, a potrzeba szacunku bardziej ceniona niż bezpieczeństwo pracy. Skuteczność piramidy potrzeb Maslowa w przestrzeni przedsiębiorstwa zależy od wielu czynników, a analiza potrzeb pracowników to jeden z nich. Badania pokazują, że pracownicy, którzy zaspokajają potrzeby niższego rzędu są bardziej zmotywowani do pracy i nastawieni na większy wysiłek, by piąć się po kolejnych szczeblach piramidy.