Tłumaczenia specjalistyczne - pisemne, ustne, rodzaje

W podstawowym podziale tłumaczeń specjalistycznych wyróżniamy tłumaczenia ustne i pisemne. Podczas gdy tłumaczenia pisemne wymagają od fachowca doskonałej znajomości języka o specyficznym charakterze, tłumaczenia ustne wymuszają jego biegłą znajomość w niezwykle szerokim zakresie. W wielu wypadkach przekładu ustnego wymagana jest umiejętność przekazania tekstu nie tylko z ujęciem samego jego przesłania, ale i charakteru, sposobu wypowiedzi.

Gdy pisemny przekład w szczególności opiera się o przekaz faktów, reguł, wzorów itp., jak przykładowo w tłumaczeniach naukowych, to w drugim przypadku często bardzo wiele zależy od podejścia mówcy do jego słuchaczy, w odniesieniu do rozmaitej tematyki ze szczególnym naciskiem na sam ton każdego wypowiedzianego zdania.

Tłumaczenia pisemne

Skupiając szczególną uwagę na tłumaczeniach pisemnych, szybko znajdujemy ich wielką różnorodność, poczynając od wspomnianych już tekstów:

• naukowych,
• maszynowych,
• medycznych,
• literackich,
• przysięgłych,
• prawnych.

W tym także i obejmujących swoim zasięgiem wiele dziedzin życia jak choćby ekonomię, bankowość, nauki ścisłe, nauki humanistyczne, przepisy prawne w różnym zakresie prawa, przepisy BHP, umowy, akty notarialne, instrukcje obsługi maszyn różnego gatunku, tłumaczenia książek od tekstów kulinarnych, zachęcających do większej aktywności, budujących naszą świadomość, przez fantastykę, sci-fi, dramat, kryminał i publikacje poruszające każdą z rozmaitych dziedzin życia i fantastyki.

Tłumaczenia maszynowe

W gąszczu tłumaczeń pisemnych wyróżnimy niezwykle popularne tłumaczenia maszynowe, które wykorzystują specjalistyczne algorytmy komputerowe i wykonują tłumaczenia w różnych językach w zautomatyzowany sposób. Można z nich z powodzeniem korzystać w sieci internetowej i poszukiwać w ten sposób wsparcia w tłumaczeniu na język ojczysty czy obcy. Nadają się wręcz doskonale do przekładu pojedynczych słów i można z nich korzystać jak ze słownika. Problemy z tego typu tłumaczeniami pojawiają się, gdy pragniemy dokładnie przetłumaczyć jedno lub więcej zdań. Nie mówiąc już o zachowaniu sposobu wypowiedzi. Takie tłumacze automatyczne zdają się nie być jeszcze na tyle doskonałe, by z powodzeniem przekładać nie tylko pojedyncze słowa, ale i czasy, gramatykę, interpunkcję i każdą z form wypowiedzi pisemnych. Tłumacze automatyczne (maszynowe) świetnie spisują się, gdy posiada się dużą wiedzę językową i jest się w stanie samodzielnie je poprawiać, lub po prostu będąc za granicą, poszukuje się wyłącznie pojedynczego słowa, które gdzieś nam uciekło. Przydają się więc niezwykle dobrze, gdy jesteśmy w stanie osobiście skorygować ich błędy w celach pisania wiadomości tekstowych do znajomych posługujących się innym językiem, napisania listu motywacyjnego w prośbie o przyjęcie do pracy czy w każdym innym wypadku, gdy potrzebna jest nam błyskawiczna pomoc w doborze prawidłowego słownictwa. Jeżeli jednak pragniemy przetłumaczyć własną książkę, napisać list do Urzędu, przetłumaczyć dowód rejestracyjny samochodu, od zera napisać CV z ujęciem wszystkich pełnionych obowiązków w poprzednich zakładach pracy, i gdy pragniemy przetłumaczyć cokolwiek, co wymaga perfekcji językowej, powinniśmy skonsultować swoją sprawę z profesjonalistą, a nie liczyć na to, że automatycznie przetłumaczony tekst zostanie dobrze przyjęty przez odbiorcę, bo tak z pewnością nie będzie.

Tłumaczenia przysięgłe

Wymienimy również i tłumaczenia przysięgłe, które skupiają uwagę na kontekście kontaktu z Urzędami Państwowymi własnego czy obcojęzycznego kraju. Tutaj waży się każde słowo. Każde źle skonstruowane zdanie, może pogrążyć nas w dążeniu do szybkiego i skutecznego załatwienia sprawy urzędowej. W najgorszym wypadku nieprawidłowego przekładu zostaniemy poproszeni o wyjaśnienia, lecz w innych okolicznościach będziemy mogli uzyskać odpowiedź odmowną lub pogorszyć swoją sytuację w kontaktach z Urzędem. Chyba każdemu z nas zależy, by sprawy takiej wagi, były szybko załatwiane ze szczególnym wskazaniem na naszą własną korzyść. Z tego też powodu kontakt z tłumaczem zajmującym się takimi przekładami od lat jest niezwykle wskazany. Wymagamy przecież od niego specjalistycznej wiedzy z zakresu tłumaczeń przysięgłych, wykorzystania przystającego do tych celów języka, ujęcia każdej z naszych spraw w wyjątkowo jasny sposób, dokładnie tak, jak przedstawiliśmy to w piśmie w języku ojczystym. Także i przeprowadzania tłumaczeń dokumentacji urzędowej, którą otrzymaliśmy przykładowo po zakupie pojazdu z zagranicznych salonów czy przeglądów w tamtejszych warsztatach samochodowych.

Tłumaczenia dokumentów

A może konieczne jest nam wykonanie tłumaczenia aktu urodzenia, zgonu i każdego innego dokumentu tego typu. I w tych przypadkach wymagana jest wyjątkowa sprawność językowa, świetna znajomość tematyki prawnej i jej nomenklatury. To przecież dokumenty dużej wagi, które mogą świadczyć o pochodzeniu i obywatelstwie naszych dzieci czy mieć szczególną wagę w sprawach spadkowych, majątkowych, i dziedziczenia. Także w wielu innych wypadkach, gdy przydaje się niezwykła staranność fachowego tłumacza, który do każdego ze swych zleceń podchodzi z wyjątkowym profesjonalizmem.

Tłumaczenia prawne

Równie ważne ze względu na wagę przekładu są tłumaczenia prawne. Te z kolei skupiają się wokół przepisów prawnych w każdej z dziedzin tej sztuki. Od tłumaczeń wyroków, kontraktów i umów, poprzez tłumaczenia ustaw wszelkiej maści od tłumacza takich zagadnień wymagamy równie precyzyjnego podejścia. Tu także nie ma miejsca na pomyłkę, na literówkę czy zgubienie gdzieś jednego z zer na kontrakcie, który miał nam przynieść wysokie zyski. Na tych tłumaczeniach możemy nie tylko budować swoje zagraniczne firmowe imperium, ale i rozwijać każdą niewielką działalność gospodarczą wykraczającą poza granice ojczystego kraju. Zanim zajmiemy się międzynarodowym handlem, dobrze jest uzbroić się w oręż, którym jest znajomość prawa kraju, na który pragniemy rozszerzyć własną sieć sprzedaży, handlu, produkcji, czy usług. Co równie niezwykle ważne, musimy przecież mieć pełną świadomość tekstu kontraktów i umów, które podpisujemy. Czy będziemy je podpisywać, nie znając ich treści? Takie podejście może nas przecież wiele kosztować. Niewiedza co do wymagań kontraktowych może pogrążyć nas nie tylko finansowo, ale i prawnie. Aby więc prowadzić międzynarodowe rozmowy o rozmaitym charakterze finansowym, czy choćby przykładowo współpracy non-profit, musimy zdawać sobie sprawę, że każde podpisane własnoręcznie pismo, będzie nas obligowało do wykonania jego postanowień w pełni, w terminie, w sposób ujęty w danej umowie. Nie trudno się też domyślić, że im większy jest kontrakt, tym większe będą możliwe kary za niedopełnienie takiego zobowiązania.

Tłumaczenia medyczne

Niezwykle istotną rolę wśród specjalistycznych tłumaczeń językowych pisemnych, odgrywają tłumaczenia medyczne. Te z kolei wymagane są w przypadkach podjęcia leczenia w ośrodkach medycznych i szpitalach znajdujących się poza granicą ojczystego kraju. Choćby w przypadku wystąpienia urazu podczas urlopowego pobytu na lazurowych plażach, podczas wypadu narciarskiego w wysokie, ośnieżone góry znajdujące się w granicach obcego kraju. Tłumaczenia dokonanych zabiegów, przyjętych leków, i wypisów szpitalnych często jest wymagane choćby przez ubezpieczycieli takich zagranicznych wojaży, u których staramy się o zwrot kosztów leczenia. Podobnie jest z wypłatami z państwowego budżetu, o które również można ubiegać się, będąc ubezpieczonym podczas każdego z urlopów spędzonych poza granicą Polski. Inną rolę odgrywają przekłady medyczne, które wykonujemy w celu doinformowania przyszłego wykonawcy zabiegu o naszym stanie zdrowia. Gdy pragniemy podjąć się leczenia w zagranicznej placówce medycznej. Gdy pragniemy odbyć zabieg lub operację, której większe szanse powodzenia są podczas wykonywania jej właśnie w wybranym przez nas miejscu. Tłumaczenia pełnej dokumentacji medycznej jest więc koniecznością, zawsze, gdy pragniemy podjąć leczenie u lekarzy nieposługujących się naszym językiem. Ponadto takie tłumaczenie może przydać się zawsze wtedy, gdy planujemy dłuższy wyjazd zagraniczny. Jak choćby podczas wykonywania pracy u zagranicznego pracodawcy. Podczas długiego pobytu poza ojczystym krajem. Zawsze wtedy, gdy pragniemy kontynuować leczenie, przebywając na obcej ziemi. Gdy wyjeżdżamy nie tyle w celach turystycznych, co zarobkowych. A także wtedy, gdy po prostu planujemy rozpocząć tam nowe życie i pozostać choćby na stałe.

Tłumaczenia naukowe

Tłumaczenia naukowe z kolei wymagają szerokiej wiedzy technicznej, naukowej, ścisłej czy humanistycznej. Są to przede wszystkim wszelkie przekłady publikacji naukowych. Tłumaczenie wszelkich nowych i starych wzorów, reguł, hipotez, ujęte często w charakterystycznej naukowej otoczce językowej, specyficznej dla każdej z poszczególnych dziedzin nauki. Inną nomenklaturę będą prezentować teksty fizyczne i chemiczne, inne zaś teksty o biologii czy przyrodzie, a jeszcze innym słownictwem wykażą się specjaliści od nauk językowych, historii itp. Wymagając więc świetnego przekładu pisemnego tekstów naukowych, musimy zwrócić się do specjalisty, któremu dana dziedzina jest doskonale znana, w której czuje się dobrze, w której zdobył już spore doświadczenie. Przykładowo i takiego, który zajmuje się nią na co dzień, zdobył w danym kierunku wykształcenie, a jednocześnie prowadzi działalność, jako tłumacz tekstów naukowych. Są to przecież często trudne i wymagające sporej wiedzy teksty, które dla laika, dla niedoświadczonego tłumacza mogą stanowić zbyt duże wyzwanie. Od tekstów rodem z IT, poprzez ekonomię, nauki ścisłe i humanistyczne, aż po opisywanie odkryć nowych gatunków żyjących w jednym z oceanów. To przecież niezwykle specyficzne treści.

Tłumaczenia tekstów kultury

Teksty literackie swoim zakresem prezentują chyba największą różnorodność wszelkich treści i form wypowiedzi. Tłumaczenie książek rozmaitych gatunków powinno zostać przeprowadzone przez specjalistę, który potrafi wybiec poza zwykły nurt tłumaczeniowy, poza zwykłe kopiowanie treści na inny język. Zdarzają się przecież i słowa, nowe, niespotykane nigdzie indziej, chętnie wykorzystywane słowotwórcze twory, które stosowane są przez pisarzy. Wymagana jest także znajomość slangów różnego typu, słownictwa w użyciu, popularnych form, często niekoniecznie poprawnych gramatycznie. A w szczególności umiejętność przekładu formy i tonu wypowiedzi autora, każdej w zarysowanych przez niego postaci i każdego ze skrzętnie konstruowanych dialogów, opisów, ale i zmiennego tempa każdego z literackich dzieł.

Tłumaczenia ustne

Tłumaczenia ustne ze względu na sposób ich przeprowadzania dzielimy znów na konsekutywne i symultaniczne.

Tłumaczenia ustne konsekutywne

Często opierają się na sporządzonych przed wypowiedzią notatkach. Choć skupiają uwagę na tonie wypowiedzi, to ich głównym zadaniem jest przekaz wartości tłumaczonej treści mówcy, ze szczególnym uwzględnieniem wszelkich budowanych jego wypowiedzą faktów, reguł. Te tłumaczenia wykonywane są przez niedaleko stojącego od mówcy tłumacza, który po wysłuchaniu części wypowiedzi, przykłada ją w specjalnie przeznaczonym do tego celu czasie. W specjalnie tworzonych przez mówcę przerwach, czasem budując kontekst nawet przez około 10 minut.

Tłumaczenia ustne symultaniczne

W przeciwieństwie do objaśnionych wyżej, charakteryzują się przeprowadzaniem tłumaczenia jednocześnie z wypowiedzią mówcy. Ich doskonałym przykładem są tłumaczenia wykonywane na forum europejskiego parlamentu, gdzie tłumaczenie symultaniczne pomaga przedstawicielom różnych unijnych narodowości w zrozumieniu przekazu wypowiadającego się z mównicy posła. Ten rodzaj tłumaczeń wymaga wykorzystania specjalistycznego sprzętu i odizolowanej kabiny, w której przebywa tłumacz, wsłuchując się w wypowiedź i jednocześnie przekładając ją na inny język. Taki przekład jest niezwykle dokładny i wymaga biegłej znajomości języka. Tutaj ważne jest każde z wypowiadanych słów, na równie z przedstawianymi przez mówcę faktami.

Tłumaczenia specjalistyczne opierają się na bogatej wiedzy ludzi, którzy je wykonują. Może to być jedna, wąska dziedzina, w której zdobyli dyplom, która jest w kręgu ich zainteresowań i codziennie wykonywanej pracy. Może być to wiedza z szerokiego zakresu szczególnie skupiająca się na samej formie i tempie wypowiedzi. Również i pełen ustny przekład symultaniczny, w którym wypowiedź rozciąga się w szeroką rozpiętość zagadnień, faktów i przykładów. Poszukując wsparcia w specjalistycznym tłumaczeniu, zdajmy się na specjalistę, który w danej dziedzinie zdobył już doświadczenie, który może poprzeć swoje zdolności referencjami i wykształceniem. Taki, który na pierwszym miejscu stawia jakość wykonywanej przez siebie pracy, polecany przez znajomych i rodzinę, a także cieszący się doskonałą opinią w sieci i na forach internetowych.